Κατά της ανεξιβλακείας

Του Ωρυβάτη

Ήταν το 313 μ.Χ., στο σημερινό Μιλάνο, που υπογράφηκε το διάταγμα της ανεξιθρησκίας και απαγόρευσε τους διωγμούς κατά των Χριστιανών στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αυτό λίγη σχέση έχει με το κείμενο αυτό, εκτός ίσως από τον τίτλο που το θυμίζει. Αλλά είχε ενδιαφέρον ως εισαγωγή να θυμηθούμε λίγη ιστορία. Είναι ένας τρόπος να χτυπηθεί η βλακεία.

Η αλήθεια είναι ότι λίγα πράγματα είναι πιο απελπιστικά από τη γνήσια βλακεία, αλλά και πιο γνησίως βλακώδη από την απελπισία. Βλακεία – απελπισία σχηματίζουν το φαύλο κύκλο του ψευδοχαρούμενα μνησίκακου ανθρωποκτόνου μίσους. Με ακρίβεια. Άρα ένας αγώνας κατά της βλακείας είναι και αγώνας κατά της απελπισίας. Δεν αναφερόμαστε φυσικά, όταν μιλάμε εδώ για τη βλακεία, στο είδος της εξυπνάδας που ντύνεται το πρόσχημα της χαζομάρας, που χαρούμενα και περιπαικτικά αγνοεί την αδιάλλακτη, αληθινή και φαινομενικά ανίκητη βλακεία. Είναι και αυτός ένας τρόπος να μετριασθεί το κακό.

Τζιχάντ κατά της βλακείας. Ιερός πόλεμος ας κηρυχτεί κατά του φαύλου κύκλου. Και τότε ίσως δούμε κάποιο θαύμα. Γιατί, αν μη τι άλλο, αν δεν πιστεύεις σε θαύματα, τότε σε τι πιστεύεις;

Έτσι και αλλιώς η βλακεία απεχθάνεται τα θαύματα, δεν μπορεί να πιστέψει σε αυτά. Αντιστέκεται. Αλλά το θαύμα είναι η τομή, στη συλλογική και ατομική ιστορία. Ψάξε και θα δεις ότι η ιστορία είναι διάσπαρτη από αυτά, ίσως και η ζωή σου.

Αλλά τόσο απασχολημένοι να δούμε το δοκάρι στο μάτι του άλλου, ξεχνάμε την ακίδα στο δικό μας μάτι. Βέβαια είχε ειπωθεί κάπως ανάποδα πριν πολλά χρόνια… ίσως όμως αυτό που μας φαίνεται δοκάρι στο μάτι μας να είναι μόνο μια ακίδα. Και είναι στην προσπάθεια να βγάλουμε την ακίδα μας που ανοίγουμε το δρόμο για το θαύμα.

Γι’ αυτό να ξέρεις:

Αν ευθύνονται οι άλλοι και είσαι μίζερος, είναι επειδή είσαι βλάκας. Αλλά μην απελπίζεσαι, είναι κάτι που ξεπερνιέται. Ένα μικρό θαύμα χρειάζεται.

Οι νεκρολογίες των Πολιτισμών

Του Καλελή Κωνσταντίνου

Η κατάδηλη αλήθεια μας φαίνεται τόσο καθωπτική, ως προς τις ψευδολογικές ανθρώπινες αξίες που έχει ορίσει η » πολιτισμένη » Δύση της ανώτερης τεχνολογίας και της ενυπνωτικής βιομηχανίας της διασκέδασης ,που επιλέγουμε την χαύνη ύπαρξη ούτε στιγμή χωρίς να αποκρύπτουμε την αποφορά της Αφρικής με τους επαίτες νέγρους, όπως ονόμασαν οι Ευρωπαίοι απόγονοι του Κρο-Μανιόν στην αναιώνια σύγχυση ρατσιστικής προέλευσης, αυτά τα αποσκυβαλίσματα του ανθρώπινου γένους. Η βολική αυταπάτη του σύγχρονου αστού ,περί εκπολιτισμού της Αφρικής της ωμής βαρβαρότητας, που φαιδρύνεται ότι την εξευγενίζει ,ενώ δεν κάνει τίποτα άλλο από το να την θύει πρόθυμα σε μια όλο και πιο αυστηρή, συνάμα χυδαία οικονομική μαλθουσιανή παρουσίαση του κόσμου,που έχει από καιρό υποβιβάσει τον άνθρωπο σε εμπόρευμα.   Αντικρίζοντας τους Μπαντού στην εδεμική Κένυα,η αληθοφάνεια της πολυγέννεσης παραμένει αδιαμφισβήτητη. Στο επίπεδο του ρατσιστικού προσχήματος το χαρακτηριστικό μαύρο δέρμα , η πλατιά μύτη,τα πεταχτά χείλη και η μηδαμινή τριχοφυΐα τους καθίσταται αδιάσειστο νοσηρό επιχείρημα σε συμφωνία με την διάστροφη διακήρυξη του Θωμά Ακινάτη »από την φύση δούλοι’‘. Ο μώρος φυλετικός νατουραλισμός που μιαίνει την λογική οχυρώνεται στην άναρχη οδήγηση τους, στην ηχοφρένεια των matatu(μικρά λεωφορεία) ,στα εκστασιασμένα γκόσπελ του θρησκευτικού παραληρήματος ,σε βάναυσα γαμήλια έθιμα κακοποίησης της γυναίκας,στα διακορευμένα αιδοία ανήλικων κοριτσιών, στην απηνή εκμετάλευση ορφανών ,στον φόβο του σκοταδιού … Όμως ,η ομοιότητα βρίσκεται στην ρίζα της νοητικής ζωτικότητας,στην λειτουργία του εγκεφάλου. »Ο ανθρώπινος νους είναι παντού ένας και ο αυτός και διαθέτει τις ίδιες ικανότητες,οι οποίες απλώς ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους.» Υπάρχει άραγε, πιο στέρεα πασίδηλη απόδειξη για την ομοιογένεια και την κοινή καταγωγή του ανθρώπινου είδους από τις απαιτήσεις της σκέψης αλλά και της αισθαντικότητας . Εφάμιλλη κενόλογη παράνοια που κατατρύχει την πνοή του ανθρώπου. Ο »πολιτισμός» που τους επιβλήθηκε με βίαιο τρόπο καθόρισε τις νόρμες της βλακείας βυθίζοντας τους ολοένα και περισσότερο σε ένα οργιαστικό παραλογισμό της ύλης. Έναν κόσμο μώρων που αγκομαχεί να επιζητά »το επιθυμείν’‘και δή το υλικό. Αδιάφοροι για σχέσεις ισοτιμίας , τον αδόλεσχο πολιτικό φενακισμό που ανανεώνεται κάθε 5 χρόνια,την επίδειξη και ηδυπάθεια των πλουσίων, την αλύπητη καταλήστευση και τον οικονομικό αποστραγγισμό από ξένες πολυεθνικές,την κυβερνητική κατάχρηση επισιτιστικής βοήθειας,την ανάγκη κινητοποίησης της Δύσης μόνο με σκληρές εικόνες ανθρώπινης εξαθλίωσης που εξυπηρετεί λόμπι εφοπλιστών και διεθνείς οργανισμούς,την ακριβή διέξοδο της παιδείας,την ουτοπική δημεργετική συνένωση των 42 φυλών της Κένυας, μέσα σε ένα βεμπεριανό χριστιανικό πνεύμα περιμένουν να τους πετάξουμε τα ψίχουλα μας. Ακολούθησα τα βήματα του Ρεμπώ ,προσδοκώντας μάταια να συναντήσω κάτι απο το φιλομαθή Τιμπουκτού, τους φιλειρηνικούς Νυακυούσα , τους »άγριους» του Diderot , το μόνο που αντάμωσα ήταν η διαβρωτική δυτική κουλτούρα της γενικής επαιτείας που καθιστά τον άνθρωπο ακατάλληλο για διανοητική ενατένιση . »Στην εποχή της κόλασης» ας ικετέψω και γώ για την επομένη δόση .

                                                                              Kakamega ,Kenya

                                                                               Ιούλιος 2013

Οι μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα κατά τον Hermann Bengtson

Του Θεόδωρου Πασσαλίδη

Ο Γερμανός Hermann Bengtson υπήρξε μια καταλυτική μορφή στο χώρο της ιστορικής επιστήμης που σημάδεψε την πορεία της κατά τον προηγούμενο αιώνα. Γερμανός στην καταγωγή, έζησε στο πετσί του την φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέσα σε τέτοιες συνθήκες έγραψε ίσως το επιδραστικότερο του έργο, την «Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας». Πρόκειται για ένα πόνημα το οποίο αν και σε πολλά σημεία ξεπερασμένο – όπως στην θεωρία περί Καθόδου των Δωριέων – αποτελεί μέχρι και τις μέρες μας βασικό ακαδημαϊκό εγχειρίδιο για την μελέτη της αρχαιοελληνικής ιστορίας.

Σε αυτό το κείμενο θα προσπαθήσω να κάνω ένα «close reading» (κατά τα πρότυπα του καθηγητή Nagy) στην παρουσίαση των νομοθετημάτων του Αθηναίου Σόλωνα  που άσκησαν βαθιά επίδραση στην μετέπειτα πορεία όχι μόνο της αθηναϊκή πόλης (εκ του αρχαίου «πόλις» και όχι με τη σύγχρονη έννοια της λέξης) αλλά και ολόκληρου του ελληνικού κόσμου.

Ας δούμε λοιπόν επιγραμματικά τις εννέα βασικότερες μεταρυθμίσεις του Σόλωνα όπως αυτές παρουσιάζονται στο έργο του Bengtson:

Ι) Επί Δράκοντα είχε οριστεί νόμος σύμφωνα με τον οποίο ο πιστωτής είχε δικαίωμα να δημεύσει τόσο την περιουσία όσο και τον ίδιο τον οφειλέτη (να τον κάνει δούλο του δηλαδή) αν εκείνος δεν μπορούσε να ικανοποιήσει το χρέος του. Ο Σόλων θέσπισε την περίφημη «Σεισάχθεια» σύμφωνα με την οποία ο παραπάνω νόμος ακυρώνονταν. Κανένας δεν είχε το δικαίωμα να δημεύσει τη ζωή του άλλου.  Ο νόμος μάλιστα είχα αναδρομική ισχύ με αποτέλεσμα να αποκτήσουν τη λευτεριά τους χιλιάδες κάτοικοι των Αθηνών που από δούλοι μετατράπηκαν σε πολίτες.

ΙΙ) Προχώρησε στον διαχωρισμό των τάξεων. Δημιούργησε τρεις τάξεις: του «ιππείς», τους «ζευγίτες» και τους «θήτες». Στους ιππείς ανήκαν όσοι είχαν περιουσία από τριακόσιους μέδιμνους και πάνω. Στους ζευγίτες, όσοι είχαν περιουσία από διακόσιους μέδιμνους και πάνω. Και τέλος στους θήτες ανήκαν όσοι είχαν περιουσία μικρότερη από διακόσιους μέδιμνους. Από τους «ιππείς» ξεχωρίζει μια υπερ – τάξη, οι «πεντακοσιομέδιμνοι» όσοι δηλαδή είχαν περιουσία από πεντακόσιους μέδιμνους και πάνω. Αυτοί μπορούσαν να καταλαμβάνουν  την θέση του άρχοντα και του ταμία. Οι ζευγίτες, όλα τα υπόλοιπα αξιώματα ενώ τέλος οι θήτες είχαν δικαίωμα να συμμετέχουν μόνο στην Ηλιαία και την Εκκλησία του Δήμου.

ΙΙΙ) Προ Σόλωνα η Αθήνα χρησιμοποιούσε πελοποννησιακό νόμισμα. Ο Σόλων το απέβαλε και εισήγαγε το ιωνικό  – ευβοϊκό.

ΙV) Θέσπισε τον νόμο σύμφωνα με τον οποίο κανένας ηλικιωμένος δεν μπορούσε να απαιτήσει από τα παιδιά του να τον γηροκομήσουν αν πρωτίστως δεν είχε φροντίσει να μάθει κάποια τέχνη.

V) Η θέσπιση της εισαγγελίας. Ο κάθε πολίτης είχε το δικαίωμα να καταγγείλει τον οποιονδήποτε για κάποια έκνομη πράξη. Πρωτίστως, μόνον οι συγγενείς του θύματος είχαν αυτό το δικαίωμα.

VI) Η εισαγωγή της Βουλής των 400. Πρόκειται για το ελεγκτικό όργανο του αριστοκρατικού Άρειου Πάγου. Απαρτίζονταν από τετρακόσιους πολίτες, εκατό από κάθε φυλή. Το αξιώμα ήταν κληρωτό και όχι ισόβιο.

VII) Απαγόρευσε τις εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων εκτός από το λάδι.

VIII) Παραχώρησε αμνηστία στους εξόριστους του Κυλώνειου Άγους.

ΙΧ) Ο κάθε πολίτης ο οποίος δεν είχε παιδιά, είχε την δυνατότητα να ορίσει ως κληρονόμο του όποιον επιθυμούσε.

Από όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις, καθεμία ξεχωριστά αποτέλεσε τομή για τον κοινωνικό ιστό της εποχής. Θα σταθώ όμως στις δυο σημαντικότερες, αυτές που έκαναν τον Σόλωνα σύμφωνα με τον Bengtson τον πρώτο (χρονικά) πολιτικό άνδρα στην ιστορία της γηραιά Ηπείρου.

Η πρώτη βεβαίως είναι η σεισάχθεια. Ο Σόλων με αυτόν τον νόμο απελευθέρωσε χιλιάδες ανθρώπους και αφαίρεσε από την αριστοκρατία το δικαίωμα στην ζωή (κυριολεκτικά) των αγροτών. Ο Bengtson μιλάει για απελευθέρωση της «αγροτικής τάξης» και έχει δίκιο. Αυτοί οι αγρότες, καλλιεργώντας πλέον τη δική τους γη και εκμεταλλευόμενοι τα αγαθά της αποκτούν πατριωτική συνείδηση.  Ένας δούλος που δουλεύει την γη γι’ άλλον δεν δύναται να την πονέσει. Ο ελεύθερος όμως άνθρωπος σκέφτεται και πράττει με άλλα κριτήρια. Αυτή η απελευθερωμένη «αγροτική τάξη» θα αποτελέσει την βάση του πιο επιδραστικού πολιτικού οργάνου στην αρχαία ελληνική ιστορία, της Εκκλησίας του Δήμου.

Η δεύτερη πιο σημαντική μεταρρύθμιση ήταν ο διαχωρισμός των τάξεων. Με αυτό το νομοθέτημα ο Σόλων μετατρέπει το πολίτευμα σύμφωνα με τον Bengtson από αριστοκρατικό σε τιμοκρατικό. Αριστοκρατία  είναι το πολίτευμα όπου κυβερνούν οι «άριστοι». Στην τιμοκρατία η νομή της εξουσίας πραγματοποιείται με βάση την περιουσία, την οικονομική δυνατότητα του εκάστοτε πολίτη. Σαφώς, δεν μιλάμε για Δημοκρατία ακόμα.  Αλλά το πρώτο βήμα έχει γίνει.  Διότι εκεί που κάποτε κυβερνούσαν τα ευγενή γένη, τα μεγάλα τζάκια με σύγχρονους λαϊκούς όρους και πολιτικό κριτήριο ήταν μονάχα η καταγωγή, μετά το Σόλωνα κυβερνούν οι πλούσιοι. Θα μου πείτε, οι ευγενείς δεν ήταν πλούσιοι; Ναι, αλλά το αντίστροφο δεν ίσχυε πάντα. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Αθήνας όπου ένας άνθρωπος μη – ευγενικής καταγωγής εμφανίζεται στο προσκήνιο της Ιστορίας ως κινητήριος πολιτική δύναμη.

Ως γνωστόν, μετά τον Σόλωνα η συνέχεια υπήρξε καταιγιστική: Κλεισθένης, Θεμιστοκλής, Εφιάλτης, ένας χειμαρρώδης δημοκρατικός χορός που έριξε την αυλαία του στα ματωμένα νερά των Αιγών Ποταμών.

Αξίζει να μελετήσει κανείς τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα, μάλιστα σήμερα ίσως περισσότερο από ποτέ. Διότι πάνω από τη γαλάζια πατρίδα μας το φάντασμα της ριζοσπαστικής σεισάχθειας έχει κάνει και πάλι  ορατή την πολιτική εμφάνιση του…

Περί απομάγευσης του κόσμου και άλλες θεωρίες συνωμoσίας

Του Ωρυβάτη

Συμβαίνει δίπλα μας, κάθε μέρα που περνά και κάθε ώρα. Κατά μια απρόβλεπτη πορεία ο κόσμος αλλάζει σταθερά και χωρίς επιστροφή. Απ την άλλη όλα μοιάζουν αναλλοίωτα, παγιωμένα και σταματημένα. Παράδοξο. Τι συμβαίνει;

Ήρθε ο καιρός να μιλήσουμε ανοιχτά για το πιο hot θέμα: απομάγευση του κόσμου.

Πώς αλλιώς όμως να ξεκινήσουμε αυτή τη δοκιμή παρά με μια tour στις θεωρίες συνωμοσίας. Θεωρίες κατ’ ευφημισμόν φυσικά, γιατί δεν υπάρχει πιο πραγματικό πράγμα από μια συνωμοσία. Δε αναφέρομαι φυσικά σε πολιτικές ή οικονομικές συνωμοσίες. Αυτές φυσικά υπάρχουν (και πάντα θα υπάρχουν όσο βαστά αυτός ο κόσμος) και πάντα αποτύχαιναν. Είναι καταδικασμένες να αποτυχαίνουν.

Μιλάμε επόμενως για συνωμοσίες διαφορετικές. Τις αποκαλούμενες (λανθασμένα) συμπτωματικές ή τυχαίες. Είναι στην πραγματικότητα οι ανόητες.Η ανοησία, και εδώ μπαίνουμε σε βαθιά νερά εξ’ αρχής, είναι το κυριότερο συστατικό για μια επιτυχημένη συνωμοσία. Ναι! Δείτε το και στη μαγειρική. Έχουμε π.χ. σε μια κουζίνα μια έμπειρη νοικοκυρά ή και μια καινούρια μαγείρισσα. Παρακολουθήστε την όταν βρείτε μια ευκαιρία. Δε δείχνει ποτέ την αναμενόμενη σοβαρότητα γι’ αυτό που κάνει. Πέραν του ότι συχνά κάνει λάθος σε κάποιο συστατικό, θα δείξει επίσης την απαιτούμενη επιδεξιότητα ώστε να μη βγει πολύ σοβαρό το φαγητό της. Όντως συμβαίνει αυτό. Ακόμα και τα πιο σοβαροφανή φαγητά, μια ομελέτα ας πούμε ή οι μπάμιες, σε επιδέξια χέρια χάνουν κάθε ίχνος άκαμπτης αυστηρότητας κατά τη διάρκεια της ετοιμασίας τους. Και αυτό είναι φανερό ότι έχει μια σαφή επίδραση και στη γεύση. Δεν κοροιδεύω. Επειδή δυσκολεύεσαι να με ακολουθήσεις και θα έχεις δικαιολογημένες αμφιβολίες γι’ αυτά που γράφω, θα μιλήσουμε επιστημονικά, έτσι ώστε να μη ξεφύγουμε και από το θέμα της απομάγευσης (και φυσικά να καταλήξουμε στην επαναμάγευση προς το τέλος).

Αναφερθήκαμε στη μαγειρική, όχι τυχαία και ελπίζω αρκετά ανόητα, έτσι ώστε να επιστρέψουμε στις συνωμοσίες. Μένει μόνο να συνδέσουμε αυτά τα δύο θέματα με κάποιο τρόπο. Θα πάρουμε ένα δάνειο επομένως από το χώρο των μαθηματικών, υποσχέθηκαμε εξ’άλλου ότι θα μιλήσουμε επιστημονικά. Θα χρειαστεί λοιπόν, χάριν σαφήνειας, να πάρουμε υπ’όψιν τον παράγοντα Χ. Αμέσως φυσικά δημιουργούνται καινούρια ερωτήματα, καθώς φαίνεται να γίνεται πιο πολύπλοκη η ανάλυση μας. Ας αναφέρουμε επομένως μερικές εισαγωγικές πληροφορίες για τον παράγοντα Χ. Ο παράγοντας Χ:

Α. Βρίσκεται στη φύση αλλά και σε προϊόντα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Β. Σημαντικές ποσότητες του περιέχονται στο αλάτι, το νερό, τη μαρμελάδα και αλλού. Για τη μερέντα είναι αμφιλεγόμενο.

Γ. Κατά φύσιν είναι άοσμος, άγευστος και άχρωμος. Τα χαρακτηριστικά του βέβαια τροποιούνται αναλόγως των συνθηκών και του τρόπου μαγειρέματος.

Δ. Δεν ανιχνεύεται εύκολα.

Ε. Δεν μπορεί να καταμετρηθεί.

ΣΤ. Θεωρείται ότι η οργανική ύλη είναι καλός αγωγός του.

Με αυτά τα στοιχεία για εφόδια ας προχωρήσουμε βαθύτερα στο σχολιασμό μας. Αναφερθήκαμε στις ανόητες συνωμοσίες αρχικά. Τώρα μπορούμε να πούμε ότι όπως είναι σημαντικό συστατικό των περιποιημένων φαγητών ο παράγοντας Χ, το ίδιο συμβαίνει και με τις εν λόγω συνωμοσίες. Συστατικό δηλαδή των πετυχημένων συνωμοσιών είναι ο παράγοντας Χ, και αυτό ας το θυμόμαστε. Θα διστάσουμε να τον ονομάσουμε παράγοντα «ανοησίας», για λόγους που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε στον παρόν κείμενο, καθώς θα βγούμε εκτός θέματος.

Κατά πάσα πιθανότητα, αυτή τη στιγμή, θα σου έχει δημιουργηθεί η εύλογη απορία: τί είναι οι ανόητες συνωμοσίες; Και επίσης: γιατί να σχετίζονται με την απομάγευση του κόσμου;

Ωραία λοιπόν, συνεχίζουμε.

Όπως είπαμε νωρίτερα, κακώς αναφέρονται από ορισμένους ως τυχαίες ή συμπτωματικές, καθώς στην επιτυχή ολοκλήρωση μιας εν εξελίξει συνωμοσίας ούτε η τύχη παίρνει μέρος ούτε οι συμπτώσεις. Είναι θέμα ανθρώπινης ελευθερίας. Και ανοησίας. Δηλαδή Χ2, στην ιδανική περίπτωση. Γενικά θεωρείται ότι όσον αφορά τις έξυπνες συνωμοσίες η οργάνωση και ο συχνός έλεγχος θα εγγυηθούν την επιτυχή πορεία τους. Το αντίθετο όμως ισχύει για τις ανόητες, που είπαμε ότι είναι οι μόνες που πετυχαίνουν. Αυτό βέβαια που τις χαρακτηρίζει και συνεργεί στην επιτυχία τους είναι κάτι διαφορετικό, είναι η ετοιμότητα. Μιλώντας πιο συγκεκριμένα, αυτή η ετοιμότητα είναι μια α-νόητη ετοιμότητα.

Εδώ θα μας βοηθήσει η ετυμολογία της λέξης συνωμοσία, μήπως ταυτόχρονα μπορέσουμε και γίνουμε και πιο έτοιμοι-ετοιμόλογοι: Συνωμοσία: συν- + -ωμότης < ὄμνυμι = ορκίζομαι, δίνω τον λόγο μου.

Έχουμε λοιπόν μια συλ-λογική πράξη. Αυτό βεβαίως ανατρέπει την αρχική εικόνα της συνωμοσίας. Δεν πρόκειται ούτε για συμβόλαιο που γίνεται στα σκοτεινά, ούτε για μυστικές οργανώσεις. Είναι δηλαδή κάτι που μπορεί να γίνει και στα φανερά απλά μιλώντας, και απαιτεί τουλάχιστον δύο! Και φυσικά τη χρήση του λόγου, με ετοιμότητα.

Είδαμε λοιπόν ότι από τη μια έχουμε συνωμοσίες έξυπνες και από την άλλη ανόητες. Και εδώ είναι το κρίσιμο σημείο, όσο πιο έξυπνη είναι η συνωμοσία τόσο πιο πολύ μας απομαγεύει, εμάς και τον κόσμο μας. Μας στερεί μια πνοή ετοιμότητας, μια λογική α-νοησία. Με μαθηματικούς όρους αυτό σημαίνει Χ0! Εξ’ άλλου Χ0=1, δηλαδή απουσία οποιασδήποτε ανάγκης για ετοιμότητα, όλα προβλέψιμα και παγιωμένα. Αυτή είναι λοιπόν η αξιωματική αρχή της απομάγευσης.

Είχαμε αναφέρει σε κάποιο σημείο ότι θα καταλήξουμε στην επαναμάγευση. Και έτσι θα κάνουμε, όμως για να μην σε κουράσω περισσότερο γιατί ήδη είπαμε πολλά, θα αναφέρω καταλήγοντας ότι αυτή η επαναμάγευση δεν έχει κάποια σχέση με μαγγανείες, ρομαντισμούς κτλ. Είναι ρεαλιστικότατη και σπιρτόζα. Αλλά σε όλα αυτά θα αναφερθούμε σε επόμενη ανάλυση. Σας ευχαριστούμε για την επιμονή.

Ο παραβατικός χρονος και η γέννεση μιας νέας τοπολογίας

Του Κωνσταντίνου Δεληγιάννη

Κατά τον Αριστοτέλη νόμος είναι η σκέψη χωρίς επιθυμία. Η φράση σε οδηγήσει μακριά, μπορεί  να γράψεις ένα ολόκληρο βιβλίο. Αυτό όμως που με ενδιαφέρει και αυτό το  οποίο θέλω να τονίσω είναι η νέα τοπολογία που ανοίγεται στην φράση αυτή. Η ουσία της φράσης έχει την δυνατότητα να ταξιδέψει έως τους προσωκρατικούς ,τον Όμηρο και τον Ησίοδο.

Οι προσωκρατικοί είναι οι πρώτοι που αναδεικνύουν την τοπολογία ως συμεβηκοτος, η ιδιοτυπία που φανερώνεται στο δίπολο του είναι και του φαίνεσθαι διαρρηγνύει την σημασία της επιθυμίας που έως τότε αλλά και αρκετά αργότερα αρνείται να φανεί σαν χωρικότητα.
Όταν αναφέρομαι στην χωρικότητα εννοώ την κίνηση από το αδιάστατο σημείο του νόμου στην αίσθηση της επιθυμίας ως διαστατικης τοπολογία . Και όχι μόνο θα το ονόμαζα καλύτερα ξυμφορος τόπος.

Είναι η χωρικότητα εκείνη που μεταρσιώνει την ανθρωπικότητα, το στοιχείο εκείνο που ως τόπος έχει το άπειρο της δημιουργίας και σαν χωρικότητα περιχωρεί τα πάντα και ερείδει νέα είδη. Ο τόπος αυτός αίρεται στο αντίποδα της νεωτερικότας με αποκορύφωμα την το τοπολογία του Χάιντεγκερ, όπου εκεί ο τόπος χάνει την διαστατικοτητα του. Και πλέον ο μη τόπος εμφανίζεται ως στοιχείο αιώνιας παροντοποιησης , το είναι ως παρόν (dasain) έρχεται από μέσα να κατίσχυση στην τοπικότητα και αυτή να φανερώνεται μόνο στην ιστορία ως στοιχείο παραβατικότητας . Στην ιστορία των ιδεών μπορείς να βρεις άπειρα παραδείγματα σημειακής τοπολογίας. Στον Χέγκελ για παράδειγμα το πνεύμα της ιστορίας σκηνοθετεί την ανθρωπικότητα. Στον Μαρξ η επιθυμία περιορίζεται στον φετιχισμό του προϊόντος και στο μονόπρακτο των παραγωγικών δυνάμεων. Στον Λακάν ο ξυμφορος τόπος
αποσιωπάται έντεχνα κάτω από το βάρος του μικρού α και της αναπαράστασης στο στάδιο του καθρέφτη. Ο τοπολογικός κατοπτρισμός διασκεδάζει την χωρικότητα σε σημείο που η παραβατικότητα να παίζει τον ρόλο του γιγνεσθαι. Ο τόπος αδυνατεί να προβεί σε αληθινή περι – χωριση και κλείνεται στον σημαίνον. ο ξυμφορος τόπος στοιχείο την αρχαιοελληνική εικόνας είναι μη αναστρέψιμος μη αμφίδρομος δεν περικειται σε μηχανιστικούς αναγωγισμούς. Μιας και κάθε φορά στον τόπο ανοίγεται εκ των ενοντον νέα τοπολογια. Αναφανδόν πλέον η παραβίαση συνιστά ρητό αντικείμενο της επιθυμίας – και της δημιουργίας.
στο σύνολο της η ιστορία αναζητά την πλησμονή σε ένα ρασιλοναλιστικό – επιστημολογικό ειδέναι ,σε μια πλήρη εικόνα του εαυτού. Ο Antonin Matějček λέει ότι ο εξεπρεσιονιστής επιθυμεί πάνω απ’ο όλα να εκφράσει τον εαυτό του. Μια ανάμειξη χρώματος και φόρμας όπου το καθένα υπάρχει ξεχωριστά αλλά και μαζί, σε μια κοινή ζωή που ονομάζεται εικόνα και προκύπτει ως εσωτερική   αναγκαιότητα. Το πολιτικό στοιχείο στη τέχνη του Βασίλι Καντινσκυ ίσως είναι ο κολοφώνας της σημειολογίας. Αναφέρει χαρακτηριστικά στο έργο του Σημείο, Γραμμή, Επίπεδο -Το γεωμετρικό σημείο είναι ένα αόρατο ον- . Πρέπει λοιπόν να ορισθεί ως άυλο. Από υλική άποψη το σημείο είναι ίσο με το Μηδέν . Όμως αυτό το μηδέν κρύβει διαφορές ανθρώπινες ιδιότητες . Το σημείο είναι το αποτέλεσμα της πρώτης συνάντησης του εργαλείου με την υλική επιφάνεια , το αρχέγονο επίπεδο… Μ’ αυτό το πρώτο σοκ το αρχέγονο επίπεδο γονιμοποιείται.
στο γέρμα της νεωτερικότητας έρχεται ο Καντίνσκυ να σφραγίσει τον μη τόπο ως σημείο συνάντηση του κοινού. γι αυτόν το ωραίο είναι αυτό που είναι εσωτερικά ωραίο. Νομίζω, τελειώνοντας ότι και ο Ρουσώ δεν θα έλεγε τίποτα παραπάνω για τον προ-τοπο ως χώρος αυτοδίκαιης ελευθερίας. Ένας πίνακας του Καντίνσκυ αρκεί…

Τον καλό σου τον καιρό

Του Ωρυβάτη

Προχωρώντας ανάμεσα από ψηλά χορτάρια και μισοξεραμένους θάμνους, βρήκα το χώρο να σκεφτώ κάποια πράγματα. Για να είμαι ειλικρινής δεν ήταν τόσο ότι σκέφτηκα και ξεκαθάρισα ορισμένες σκέψεις, όσο ότι με κάποιο τρόπο σταμάτησα να σκέφτομαι! Δεν ήταν κάτι απότομο, ούτε όμως και κάτι που δεν το υποψιάστηκα. Ήρθε σαν να φύσηξε ένα αεράκι μέσα από διάπλατα ανοιχτά παράθυρα. Δρόσισε ορισμένες γωνιές της ψυχής και ανασήκωσε για λίγο ελαφρά σκονισμένες μνήμες. Τίποτα το εντυπωσιακό εξωτερικά, μια εισαγωγή στην απρόοπτη προοπτική του νου, εσωτερικά.

Και είπα να αραδιάσω μερικές λέξεις στη σειρά, να μοιραστώ την αίσθηση της δροσερής αύρας, με τον περαστικό που θα διαβάσει το κείμενο.

Κάθε ανάσα είναι και μια ελεύθερη απόφαση, επειδή δεν αναπνέουμε μόνο με τους πνεύμονες. Και ο νους μας παίρνει αναπνοές. Έχει τις εικόνες που φτιάχνει για πανιά, και τις λέξεις που ξεπηδούν για τιμόνι. Και τον άνεμο θέλει να τον κυβερνήσει, να τον χρησιμοποιήσει. Επιθυμούμε την Ιθάκη, αλλά η πορεία για εκεί δεν είναι πάντα υπό τον έλεγχο μας. Μπορεί να είναι εκπαιδευμένος ο τιμονιέρης, μπορεί να είναι καινούρια τα πανιά, αλλά στην άπνοια δεν πιάνουν ζωή τα λόγια.

Σταμάτησα να σκέφτομαι, και μια δροσερή πνοή φύσηξε νέα ζωή εκεί που στοιβάζονταν αποθηκευμένα σουβενίρ. Όχι για να τα ρίξει σε λήθη. Ούτε για να αποστασιοποιηθώ.

Για να επιστρέψω πιο ζωντανός.

Άτιτλο

Του Κωνσταντίνου Δεληγιάννη

Στοιχεία πολιτικής σε αντίθεση με την κρατούσα χαοτική πολιτική αδολεσχία. Ήταν το στοιχείο στην βραδιά που κέρδισε τον αγώνα, σε περίοδο μεμψιμοιρίας και βαθιάς ηττοπάθειας, οι ΒΙΟ.ΜΕ. έδωσαν με την παρουσία τους το στίγμα τους σε έναν κόσμο που παραπαίει, άπραγος και καθηλωμένος σε στοιχεία και προτάσεις του παρελθόντος. Το πρώτο δημοκρατικό εργοστάσιο που ξεπήδησε κάτω από την ανάγκη για αυτονομία έδωσε μια ικμάδα μέσα στο ζοφερό και οκνό μέλλον. Ίσως είναι η πρώτη φορά που η συζήτηση που ακολούθησε είχε πολιτικό ενδιαφέρον μιας και ο κόσμος, αλλά και οι άνθρωποι της ΒΙΟ.ΜΕ., δεν αναλώθηκαν σε τσιτάτα και λόγους που να θυμίζει κομματικές παρατάξεις. Το ενδιαφέρον στοιχείο που αναδύθηκε είναι ο τρόπος που διοικείται το εργοστάσιο. Οι γενικές συνελεύσεις ξεπηδούν από ανάγκη πολιτική, από την ανάγκη ξανά το πολιτικό να αλαργέψει από τις λοβιτούρες και τις πρακτικές πολιτικών παρατάξεων και να συναντήσει την κοινωνία. Στη συγκρότηση πολιτικού υποκειμένου σε χώρο καθολικής ελευθερίας ερείδεται ρητά το αίτημα για πραγματική ρήξη, στον αντίποδα μιας εκμαυλισμένης μικροπολιτικής αμετροέπειας. Αναδύεται πλέον ο χώρος εκείνος που είναι έτοιμος να αναζητήσει την χρονικότητα, όχι ποια ως παθητικό υποκείμενο κάποιας ιστορικής αναγκαιότητας αλλά ως στοιχείο προοικονομίας ενός τραγικού. Η κατάρτιση μιας διισταμένης βιοτής απέναντι στην νεωτερικότητα. Τα άτομα αποκτούν εξωτερικότητα ως προς τον εαυτό τους. Το υποκείμενο σταματά να καθρεφτίζεται στο εσωτερικό και αναζητά το κλέος στον χώρο της πόλεως στην αγορά. Ανοίγεται ο δρόμος της ρητής αυτοθέσμισης της κοινωνίας…..Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας, σίγουρα ένα πράγμα θα μείνει αναπάντητο, το πως το κοινωνικό-ιστορικό μπορεί και σπάει κάθε φορά αναπάντεχα τον παγωμένο χρόνο και μπαίνει πάλι σε κίνηση εκείνο το αρχαίο κινούν. Όχι ως αρχή, αλλά ως περιγραφή της κοσμικότητας. Ένας ακατάστατος ρους που σαν ποίηση αναδύεται από το χάος περνάει από μέσα μας και κυλάει σιγά σιγά στην αγορά της πόλεως!

«Μερικές φορές κάνεις ένα βήμα πίσω, για να πας μπροστά»

Σκέψεις για την εκδήλωση: «Ομιλία – Συζήτηση με τη ΒΙΟ.ΜΕ. στην Πτολεμαΐδα»

Ο σύλλογος μας «Κοινόν Εορδαίας» πραγματοποίησε την Τετάρτη 24 Ιουλίου την εκδήλωση-ομιλία με προσκεκλημένο τη Βιομηχανική-Μεταλλευτική (Βιο.Με. Θεσσαλονίκης) , το εργοστάσιο που επαναλειτουργεί απ’ το Φεβρουάριο του 2013 υπό πλήρη εργατικό έλεγχο. Οι ομιλητές, εργάτες που εκπροσωπούν το ιδιαίτερο αυτό εγχείρημα, έδωσαν αρχικά μια συνοπτική αλλά περιεκτική εικόνα των δυσκολιών που συνάντησαν από την αρχή έως τώρα, καταθέτοντας τις εμπειρίες τους από την προσπάθεια της αυτοδιεύθυνσης.

Τι είναι λοιπόν αυτοδιεύθυνση;

Μας εξήγησαν πως στο εργοστάσιο κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα ψήφου στη γενική συνέλευση η οποία ορίζει τον τρόπο που θα οργανωθεί η παραγωγή και η εργασία. Δε λειτουργεί με την καθιερωμένη ιεράρχηση και όλοι οι εργαζόμενοι αμείβονται το ίδιο. 

Τi δυσκολίες συναντούν;

Μας μίλησαν για την ανάγκη συνεχούς περιφρούρησης του εργοστασίου καθώς τα μηχανήματα και οι πρώτες ύλες έχουν περιέλθει υπό τον έλεγχο των εργαζομένων μετά την εγκατάλειψη απ’ την εργοδοσία. Η επιβίωση τους εξαρτάται σημαντικά από το αν εμφανισθούν και άλλα τέτοια εγχειρήματα αυτοδιεύθυνσης και η κοινωνία αγκαλιάσει την προσπάθεια τους.

Ακολούθησαν αρκετές ερωτήσεις που αποσαφήνισαν ορισμένες πλευρές της προσπάθειας αλλά δημιούργησαν και νέες απορίες. Την ομιλία και τις ερωτήσεις με τη συζήτηση που ακολούθησε μπορείτε να παρακολουθήσετε στο link αυτής της ανάρτησης.

Μπορούμε όμως να σταθούμε λίγο στο θέμα της πρώτης δημόσιας εκδήλωσης του συλλόγου, καθώς ορισμένοι μπορεί να σκέφτονται, γιατί ένας πολιτιστικός σύλλογος της Εορδαίας να ενδιαφερθεί για ένα θέμα όπως αυτό. Γιατί η αυτοδιεύθυνση; Και γιατί να βρεθεί στο επίκεντρο μια επιχείρηση της Θεσσαλονίκης; Δεν έχουμε σημαντικά προβλήματα στην περιοχή της Εορδαίας; Ως απάντηση, αυτό που μπορούμε να κάνουμε, είναι να καταθέσουμε ορισμένους προβληματισμούς που δημιουργήθηκαν μέσα από την συνάντηση με τους ανθρώπους της ΒΙΟ.ΜΕ.:

– Ο πολιτισμός, όπως και η οικονομία δεν μπορεί να διαχωρισθεί απο την πολιτική. Αναγνωρίσαμε στη ΒΙΟ.ΜΕ. την έκφραση της ανθρώπινης επιθυμίας να αποφασίζουμε υπεύθυνα και συλλογικά για το μέλλον μας.

– Δεν έχει πολύ καιρό που αγανακτισμένη η ελληνική κοινωνία προσπάθησε να μαζευτεί σε πλατείες και να μιλήσει για τα προβλήματα της. Προσωπική μας άποψη είναι ότι η αδυναμία άρθρωσης αυθεντικού λόγου (κοινού λόγου) ήταν και η αιτία που δεν εμφανίστηκε κάτι γόνιμο τότε. Επομένως το τωρινό πρόβλημα, το ότι νιώθουμε σαν να μας κλέψανε τα λόγια, βρίσκει μια πρακτική πρόταση στις συνελεύσεις της ΒΙΟ.ΜΕ.

– «Μερικές φορές κάνεις ένα βήμα πίσω, για να πας μπροστά. Στην επόμενη συνέλευση ξαναφέρε το θέμα για συζήτηση». Η φράση αυτή του εργάτη του εργοστασίου, συμπυκνώνει την αρχή της συλλογικής προσπάθειας.

Ως σύλλογος, είμαστε ικανοποιημένοι από την επιτυχή οργάνωση της πρώτης μας δημόσιας εκδήλωσης , από την προσέλευση και τη συμμετοχή των καλεσμένων μας και τους ευχαριστούμε.

Δείτε το video από την ομιλία.

Ομιλία – Συζήτηση με τη ΒΙΟ.ΜΕ. στην Πτολεμαΐδα

Ο αγώνας των εργατών της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής είναι ο αγώνας ενός εργοστασίου που εγκαταλείφθηκε από την εργοδοσία, ξεχάστηκε από το κράτος και αγνοήθηκε από την κυβέρνηση. Είναι μια ιστορία καταστροφής, όπως τόσες γύρω μας. Είναι η ιστορία ενός εργοστασίου όπου τα συμβούλια αναλαμβάνουν τον δρόμο της παραγωγής, σε πλαίσιο πολιτικό όπου ξανά ο άνθρωπος βγαίνει στο προσκήνιο της ιστορίας και αναλαμβάνει να δημιουργήσει κάτι ζωντανό, την προώθηση του διαλόγου και την ιδέα της αυτονομίας ως ριζικά αντίθετη με αυτά που ακούγονται και γράφονται καθημερινά. Εδώ συναντάται ξανά η πολιτική με το αντικείμενο της που είναι η κοινωνία.

Είναι όμως, πάνω απ’ όλα, η ιστορία ενός κομματιού της κοινωνίας που δεν το βάζει κάτω. Είναι η ιστορία της αυτοοργάνωσης των εργατών με άμεση δημοκρατία, όπου πάνω απ’ όλους είναι η γενική συνέλευση και το συλλογικό συμφέρον. Είναι η ιστορία της κατάληψης και της αυτοδιαχείρισης του εργοστασίου της Βιο.Μ., όπου πάνω απ’ όλους είναι η ανάγκη για αξιοπρεπή εργασία και διαβίωση. Είναι η ιστορία μιας κοινότητας αγώνα όπου τα προβλήματα βρίσκουν συλλογικές λύσεις. Είναι μια ιστορία δημιουργίας.

Σήμερα, πέντε μήνες μετά την επαναλειτουργία του εργοστασίου της Βιο.Με. από τους ίδιους τους εργαζόμενους, με αυτοδιεύθυνση και πλήρη εργατικό έλεγχο βλέπουμε πως η προοπτική επαναλειτουργίας του εργοστασίου στα χέρια των εργατών από πολιτικό πρόταγμα έγινε πολιτική πράξη, έγινε ένας κοινωνικός αγώνας που δεν εκπορεύεται από τις σκονισμένες θεωρίες που κάθονται στα ράφια της βιβλιοθήκης, ένας αγώνας που αμφισβητεί και συγκρούεται ριζικά με τους περπατημένους δρόμους της γραφειοκρατίας και της αντιπροσώπευσης.

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο αγώνας των εργατών της Βιο.Με. συναντά την απλόχερη αλληλεγγύη από χιλιάδες ανθρώπους, εργαζομένους και ανέργους, σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο μόνο το τελευταίο έτος, από την Ουάσινγκτον ως τη Μελβούρνη και από το Τόκυο ως τη Βολιβία και την Αργεντινή, δεκάδες εκδηλώσεις συμπαράστασης στηρίζουν τον αγώνα αυτόν.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κοινόν Εορδαίας σας προσκαλεί σε μια ομιλία-συζήτηση με τους εργαζομένους της Βιο.Με. την Τετάρτη 24 Ιουλίου 20.30 στο καφέ Σπλέντορ.

Επίσημη ιστοσελίδα Σωματείου εργατοϋπαλλήλων Βιομηχανικής Μεταλλευτικής: http://biom-metal.blogspot.gr/

Η εκδήλωση στο facebook: https://www.facebook.com/events/1397549163794161/?ref=22

Δωρεά βιβλίων στη βιβλιοθήκη του μουσικού σχολείου Πτολεμαΐδας

Στις 15 Νοεμβρίου 2012, ο σύλλογος μας προχώρησε στη δωρεά εβδομήντα εννέα βιβλίων (79) που προορίζονται για την κάλυψη των αναγκών της βιβλιοθήκης του Μουσικού Γυμνασίου/Λυκείου της Πτολεμαΐδας. Οι τίτλοι των βιβλίων είναι οι παρακάτω:

1. Φαμπιάν Εσκαλάντε – 634 απόπειρες δολοφονίας του Fidel Castro – Μαλλιάρης
2. Τζων Στάινμπεκ – Ο δρόμος με τις Φάμπρικες – Ελευθεροτυπία
3. Τζόζεφ Κόντραντ – Λόρδος Τζιμ – Ελευθεροτυπία
4. Ρόμπερτ Λουίς Στήβενσος – Το νησί των Θησαυρών – Παπαδόπουλος
5. Εμίλ Ζολά – Νανά – Τεγόπουλος
6. Α. Κόναν Ντόυλ – Η κοιλάδα του Φόβου – Ελευθεροτυπία
7. Φίλιππος Φιλίππου – Το χαμόγελο της Τζοκόντα – Το βήμα
8. Κάρολος Ντίκενς – Δύσκολα Χρόνια – Ελευθεροτυπία
9. Όσκαρ Ουάιλντ – Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ – Ελευθεροτυπία
10. Τζων Μηρύκαν – Τα 39 Σκαλοπάτια – Ελευθεροτυπία
11. Φ. Ντοστογιέφσκι – Το Υπόγειο – Ελευθεροτυπία
12. Φ. Ντοστογιέφσκι – Ο Παίχτης – Ελευθεροτυπία
13. Φ. Ντοστογιέφσκι – Ο Αιώνιος Σύζυγος – Ελευθεροτυπία
14. Ντόρα Γιαννακοπούλου – Ο Μεγάλος Θυμός – Καστανιώτης
15. Κώστας Διγκάβε – Οι Εκλογές στην Ελλάδα – Μαλλιάρης
16. Ζυράννα Ζατέλη – Περσινή αρραβωνιαστικιά – Καστανιώτης
17. Α. Κόναν Ντόυλ – Το Σκυλί των Μπάσκερβιλ – Ελευθεροτυπία
18. Νίκος Φώσκολος – Αστυνομικές Ιστορίες – Το Βήμα
19. Έντγκαρ Άλλαν Πόε – ο Χρυσός Σκαραβαίος – Ελευθεροτυπία
20. Παύλος Μάτεσης – Ο παλαιός των ημερών – Καστανιώτης
21. Παύλος Μάτεσης – Πάντα Καλά – Καστανιώτης
22. Πέτρος Μαρκαρης – Νυχτερινό Δελτίο – Το Βήμα
23. Γιάννης Μαρής – Το Κόκκινο Βάζο – Το Βήμα
24. Φωτεινή Τσαλίκογλου – Έρως Φαρμακοποιός – Καστανιώτης
25. Φωτεινή Τσαλίκογλου – Εγώ, η Μάρθα Φρόυντ – Καστανιώτης
26. Μαρκ Τουέην – Ένας Γιάνκης του Κοννέκτικατ… – Ελευθεροτυπία
27. Αθηνά Κακούρη – Κυνηγός Φαντασμάτων – Το Βήμα
28. Κώστας Σημίτης – Στόχοι, Στρατηγική, Προοπτικές – Πόλις
29. Γουίλιαμ Κάρλος – Το μεγάλο αμερικάνικο μυθιστόρημα – Γράμματα
30. Ρίτσαρντ Μπρότιγκαν – Η Έκτρωση – Ένα ιστορικό Ρομάντσο – Γράμματα
31. Σγίεβαλ – Βάλεε – Ο άνθρωπος που καθόταν στο μπαλκόνι – Γράμματα
32. Ρόμπερτ Βαν Γκούλικ – Το αίνιγμα του Κινέζικου καρφιού – Θεμέλιο
33. Αντώνης Σουρούνης – Μισόν αιώνα άνθρωπος – Καστανιώτης
34. Αντώνης Σουρούνης – Μερόνυχτα Φρανκφούρτης – Καστανιώτης
35. Ρέα Γαλανάκη – Ο Αιώνας των λαβυρίνθων – Καστανιώτης
36. Τζέημς Τζόυς – Οι Δουβλινέζοι –  Ελευθεροτυπία
37. Φραντς Κάφκα – Η Δίκη –  Ελευθεροτυπία
38. Φλωμπέρ – Μαντάμ Μποβαρύ – Ελευθεροτυπία
39. Αμάντα Μιχαλοπούλου – Παλιόκαιρος – Καστανιώτης
40. Αμάντα Μιχαλοπούλου – Όσε φορές αντέξεις – Καστανιώτης
41. Ιούλιος Βερν – Μιχαήλ Στρογκόφ – Παπαδόπουλος
42. Λένα Διβάνη – Οι γυναίκες της ζωής της – Καστανιώτης
43. Ευγενία Φακίνου – Τυφλόμυγα -Καστανιώτης
44. Ντόρα Γιαννακοπούλου – Η πρόβα του Νυφικού – Καστανιώτης
45. Δημήτρης Σιατόπουλος – Ελ Γκρέκο, ο ζωγράφος του Θεού – Καστανιώτης

και τριάντα τέσσερα (34) σχολικά βοηθήματα.